Tarih: 11.12.2006
Kategori: Kimya Dükkanı Kimya Dükkanı EdebiKimya
4545 kez okundu.

Rezonans Kuramı ve Sovyetler Birliği

Genel kimya dersini almış olanların en azından adını duyduğu, organik alanlarınsa öğrenmeden büyük ihtimalle dersi geçemeyecekleri rezonans kuramı aslında tarihte büyük tartışmalara yol açmıştır.. Tartışmaların gerçekleştiği yerse 2. Dünya Savaşı sonrası Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'dir...

Rezonans kuramı ilk olarak 19. yüzyılda C.K. Ingold tarafından mezomerik etki adıyla ortaya atılmış ama esas olarak 1930larda Pauling ve Wheland tarafından geliştirilmiştir. Sovyetler'de tartışmalara yol açmasının sebebiyse, birliğin resmi ideolojisi olan diyalektik materyalizmle olan ilişkisidir. Öyle ki, o dönemin Rusya'sında ideoloji-bilim ilişkisi çok önemliydi ve enikonu irdeleniyordu. İşte tartışmalar 1949 yılında Chelintsev, Tatevskii ve Shakhparanov adlı kimyagerlerin, değişik makale ve kitaplarda rezonans kuramının diyalektik materyalizme uymadığını ve Rus kimyagerler tarafından kullanılmaması gerektiğini belirtmeleriyle başladı. Bunun üzerine ülkedeki bütün seçkin kimyagerlerin toplandığı büyük bir kongre yapıldı ve konu derinlemesine ele alındı. Ayrıntılara  buradaki  makaleden ulaşabilirsiniz... Ama kısaca diyebilirim ki, ilk başlarda kuramın kullanılmasına kesinlikle karşı olan heyet, daha sonraları yumuşuyor ve hem kuramın kullanılmasına izin veren hem de diyalektik materyalizme karşı olmayan bir ara-formül buluyorlar...

Konunun ayrıntılarına yukardaki makaleden ulaşabileceğiniz gibi, kısa bir bilgiye (konunun anahtar isminden) Linus Pauling'le 1994'te -ölümüne yakın- yapılan bir söyleşiden^* de ulaşabilirsiniz. Olayın trajikomik yanı ise, Sovyetler'de (kendisi olmasa bile en azından kuramı) sevilmeyen Pauling, kendi ülkesi Amerika'da da yeteri kadar sert anti-komünist olamamakla suçlanıyor ve pasaportu iptal ediliyor... ve bu yüzden 1952'de İngiltere'de DNA ve proteinler üzerine yapılan çok önemli bir kongreye katılamıyor...Kimya tarihi meraklılarına duyurulur...

* An Interview with Linus Pauling, Journal of Chemical Education, vol. 73, no. 1, 29-32.

Üye Yorumları