Tarih: 28.10.2003
Kategori: Disiplinlerarası Kimya Biyokimya Biyokimyasal Bileşikler
52074 kez okundu.

Protein Yapıları

Proteinlerin genel olarak 4 çeşit yapısı vardır. Bunlar :
1. Birincil Yapı (Primary structure)
2. Ikincil Yapı (Secondary Structure)
3. Üçüncül Yapı (Tertiary Structure)
4. Dördüncül Yapı (Quarternary Structure)

1. Birincil Yapı

Proteinlerin basitçe hangi amino asitlerden oluştuğunu ve bu amino asitlerin hangi sırayla birbirlerine bağlı olduklarını gösteren yapısıdır.
Kısaca şu şekilde gösterilebilir :

Gly-Phe-Meth-Ala-Val-Try

Klasikleşmiş bir yol olarak sol tarafa N-terminali, sağ tarafa da C-terminali gelecek şekilde yazılırlar



2. İkincil Yapı

Proteindeki amino asitlerin intramoleküler ya da intermoleküler hidrojen bagları nedeniyle belirlenen geometrik yapı. İki tür ikincil yapı vardır:

Alfa heliks : Protein zinciri bir sarmal seklinde ve birbirinin üstüne gelen amino asitlerin birbiriyle hidrojen bağı yapabileceği şekilde dizilmesinden oluşur. Doğadaki amino asitlerin tamamına yakını L stereoizomerinden oluştuğu için proteinler de sadece alfa heliks yapabilirler. Bu şekildeki bir geometri hidrojen bağları sayesinde kararlı hale gelmektedir ve sterik olarak da tercih edilir. Tüm proteinlerin alfa heliks yapısı olmasa da, olmayan protein bulmak biraz zordur.

Beta düzlemsel tabaka : Protein zincirlerinin birbiri üzerine tabakalar halinde hidrojen bağı ile bağlanması sonucu oluşan yapı. Bu tabakalar birbirine anti-paralel olarak durabildiği gibi paralel olarak da durabilir. Yün ve ipek gibi yapısal proteinlerin ikincil yapılarında sıklıkla görülen bir yapıdır ve bu proteinlerin genel özelliklerini ve şeklini belirler.



3. Üçüncül Yapı

Proteinin genel olarak 3 boyutlu yapısı olarak özetlenebilir. Yapısal proteinler oldukca düzenli bir yapıya sahip olmalarına rağmen, enzim ya da reseptör gibi proteinlerin karmaşık, birazcık dağınık yumakları andıran yapıları vardır. Ancak enzimlerin ve reseptörlerin bu 3 boyutlu yapıları fonksiyonlari açısından çok büyük önem taşırlar. Bu nedenle enzimlerin ve reseptörlerin 3 boyutlu yapılarının ve bu yapıyı etkileyen faktörlerin bilinmesi enzimlerin çalışma mekanizmalarını anlamakta büyük önem taşır.



4. Dördüncül Yapı

Dördüncül yapı, birden fazla protein alt biriminden oluşan proteinlerin yapılarını ifade eder. Örneğin, hemoglobin dört protein molekülünden olusur. Hemoglobinin dördüncül yapısı iste bu proteinlerin hepsinin bir arada bulunmasi ve geometrik bir şekil oluşturması sonucu oluşur.

Üye Yorumları