Tarih: 26.04.2003
Kategori: Kimya Dükkanı Kimya Dükkanı Kimyasal Gösteri Deneyleri
57728 kez okundu.

Oldukca Ekzotermik, Alevli, Dumanlı Bir Deney

Alev, isi, duman hepsi bu tepkimede toplanmis vaziyette. Yapilmasi da oldukca kolay. Gerekli kimyasal maddeleri vereyim ben önce :

1. KClO₃, Potasyum klorat
2. Seker (Evet, evet bu kez bildigimiz toz seker)
3. Söyle en derisiginden H₂SO₄,sülfürik asit.

Miktarlari vermedim cünkü göz karari miktarlar kullanabilirsiniz. Isiya dayanikli bir kaba (porselen ya da metal öneririm) yaklasik esit miktarlarda KClO₃ ve sekeri karistirip koyun (5`er gram diyelim mesela, fikriniz olmasi acisindan). Simdi bu karisimin üzerine derisik sülfürik asitten bir damlayi, damlalik ya da pipet yardimiyla damlatiniz ve geri cekilip olanlari izleyin. Damlattığınız yerde öncelikle kücük bir kararma olacak ve ardindan, kuvvetli bir alev, roketlerin arkasindan cikarmiscasina, yukari dogru yükselecektir. Dikkatli olmanizi öneririm. Bu esnada duman da cikmaktadir elbette. Bu deneyi, celik bir bardak icinde yaptigim zaman, bardagin alt kisimlarinin kor hale geldigini söylemem sanirim tepkimenin siddeti hakkinda bir fikriniz olur. Ama acik bir alanda, etrafta yanabilecek seyler bulunmadiginda yapilmasinda hic bir tehlike yoktur. Yanma sonucu geriye, köpügümsü yapida karbon kalmaktadir sadece.

Peki burada nasil tepkimeler oluyor. Bu deneyi cok sevmemin bir sebebi de cok hos bir dizi tepkimenin olmasidir. Ilk olarak, derisik sülfürik asit, sekerle tepkimeye girerek, karbon ve su olusturur.
C₁₂H₂₂O₁₁ + (H₂SO₄) ----> CO₂ + H₂O + ısı
Bu ekzotermik bir tepkimedir ve aciga cikan isi, KClO₃ ün, KCl ve O₂ seklinde bozunmasina neden olur.
KClO₃ + ısı ----> KCl + O₂
Olusan O₂ de, sekerden olusan karbonla (yani kömürle) tepkimeye girerek yanar ve CO₂ olusturur.
C + O₂ ----> CO₂
Beyaz dumanin sebebi de sanirim, olusan KCl`den kaynaklaniyor.

Sunu da ilave etmekte fayda var. Aslinda bu tepkime cok daha ekzotermik bir tepkime olan ama yüksek bir aktivasyon enerjisine sahip Termit adi verilen asagidaki tepkimenin baslatilmasinda kullanilir.

Al + Fe₂O₃ ----> Al₂O₃ + Fe

Zaten bu tepkime sonucu sivi demir elde edilir. Demirin erime noktasinin 1538 °C oldugu düşünülürse, tepkimenin oldukca ekzotermik oldugu daha iyi anlasilir sanirim. Termit tepkimesini hic yapamadim ama icimde hep ukte olarak kalmistir. Ama sizi temin ederim ki, yukarida anlattigim acilis tepkimesi bile insana yeterince haz veriyor.

Üye Yorumları

Yazar	Mesaj
ademirci	Tarih: 18.04.2008 bu deneyde KClO3 yerine NaClO3 kullansa olur mu?
sozcubukcu	Tarih: 23.04.2008 Olmamasi icin bir neden gozukmuyor. Mesela kara barut yapiminda kullanilan KNO3 yerine NaNO3 de kullanilabilmekte ama NaNO3 daha cok nem cektigi icin etkili bir patlama saglanamamaktadir. Buna benzer bir sorun olabilir belki ama yine de deney olur gibime geliyor.
yaksoy	Tarih: 17.09.2008 sozcubukcu beyaz dumanın neden KCl den kaynaklandıgını dusundunuz? bu yanlış sanırsam. ayrıca KNO3+sukroz tepkımesı: 6.288KNO3 + C12H22O11 ==> 3.143N2 + 3.796CO2 + 5.205CO +3.065H2 +7.794H2O +2.998K2CO3+ 0.274KOH bu kadar karmasıkken yukarıda yazdıgınız KClO3+sukroz tepkımesı bıraz fazla sade/basıt degılmı? umarım fıkrınızı paylasırsınız saygılar..
yaksoy	Tarih: 18.09.2008 denklemınız dogru sanırım bu farkın nedenını ogrendım.. fakat olusan dumanın nedenı su buharı KCl katı ne alakası olabılırkı dumanla?
sozcubukcu	Tarih: 20.09.2008 Olusan beyaz dumanin KCl olmasini düsündürten birkac sebep vardi: Mesela, NH4Cl de kati ama NH3 ve HCl nin gaz fazindaki tepkimesinden sonra dumanimsi bir görüntü de olusur. Yine gösteri deneylerinde yapilan, su ile tepkime baslatma deneyinde, Zn ve NH4NO3 kullaniliyor ve tepkime sonunda olusan yogun beyaz duman, ZnO'den olusuyor. Yani genel olarak kati deyip de duman halinde bulunamaz dememek gerekiyor. Burada da buna benzer sekilde olusan beyaz dumanin KCl olabilecegini düsündüm. Tepkime oldukca ekzotermik. Termit de 1500'un üzerine cikiliyor ama bu baslatici tepkimede sicaklik ne kadar yükseliyor bilmiyorum. Ama KCl'nin de erime noktasi 700 küsür °C ve 1500°C'de de süblimlesiyor. Eger sicaklik 700 ve üzerine cikiyor ise bu tepkimede, olusan duman KCl olabilir. Ama dedigin gibi su buhari da olabilir pek ala. Ya da ikisinin karisimi..
yaksoy	Tarih: 22.09.2008 anladım.. ancak bu deneyı bende cok kez yaptım ve hatta yakıt olarak Magnezyum (toz talaş) şeker karısımını kullanmanızı tavsıye ederım cok daha guzel oluyor:) okadar yogun duman cıkıyorkı bu yogun dumanın erıme noktası 700 derece olan bı maddeden kaynaklanacagını sanmıyorum.. ama tabıkı az da olsa KCI gazı bulunabılır sıcaklık 700 ve uzerıyse..
hkaratas	Tarih: 22.09.2008 size daha eylemceli bi şi söyleyim ; derişik sülfirik asitin içine 2gr kadar sodyum katısı atın.....:) ben yaptım ne deney önlüğüm kaldı ne de tişörtüm
yaksoy	Tarih: 25.09.2008 daha fazlamı adrenalız ıstıyoruz:)? metil etil keton peroksit sentezleyın sonra onu amonyum nıtrata emdirin 2gram sodyum falan hikaye:) tabı bu deney sonucu sızın de 'hıkaye' olma ıhtımalınız var:)
atuncel	Tarih: 30.12.2008 KCLO3 yerine başka bir şey önerir misiniz çünkü KCLO3 okulumuzun labaratuvarında yok.
yaksoy	Tarih: 02.01.2009 NaClO3 olur
atuncel	Tarih: 02.01.2009 teşekkür ederim yaksoy
ssevim	Tarih: 01.05.2009 Bizim okulumzda da KClO3 yoktu ve NaClO3 kullandık kimya öğretmenimle ve tepkime başarıyla gerçekleşti :)
abincedal	Tarih: 05.10.2009 ortaya cıkan ısı hakkında birşeyler söyleyebilirmisiniz ?? kaç derece kadar ??
atuncel	Tarih: 04.01.2010 Selamlar herkese ben Abdulkadir.Element bulabileceğim daha doğrusu satın alabileceğim bir yer var mı acaba?Eğer biliyorsanız bana tavsiyede bulunabilir misiniz?Teşekkür ederim.
sozcubukcu	Tarih: 21.01.2010 Hangi elementleri almak istiyorsunuz? Hangi sehirdesiniz?
atuncel	Tarih: 15.02.2010 Ben Odtü kimya mühendisliği hazırlık sınıfı öğrencisiyim element ya da bileşik bulabileceğim yerleri sormak istedim belki ilerde lazım olur diye hani deneylerde sıklıkla kullanılan şeyler ya da bu "gösteri deneyleri" başlığı altında yazılı olan bileşik ve elementleri nereden temin edebilirim.
atuncel	Tarih: 15.02.2010 Bir de çok geç cevap alıyorum.Sorumun daha hızlı bir şekilde cevaplanacağı bir yer var mı bu sitede?Söylerseniz mennun olurum.
sozcubukcu	Tarih: 15.02.2010 Yazilarin altindaki yorum kismi yerine, forumu kullansaniz daha iyi ve hizli olur kanaatindeyim.
tdemirci	Tarih: 21.02.2010 termit tepkimesinin gerçekleştiği kap tepkime sırasında erimiyor mu? tepkime bir fırında yapılıyor sanırım ama hangi maddeden yapılıyorlar acaba?
tbasturk	Tarih: 15.03.2010 Bu deneyi süfririk asit yerine nitrik asitle denedim.Glikoz yerine kesme şeker kullandım .Gayet dumanlı bir deney oluyor.Nitrik asit ile tepkimenin ilk başlama süresi biraz daha uzun.