Tarih: 26.03.2005
Kategori: Kimya Dükkanı Kimya Dükkanı İlginç Kimya Makaleleri
14039 kez okundu.

Louis Pasteur ve 150 Yıl Sonrası..

Stereokimyadan, asimetrik sentezden ve enantiyomerlerin değişik ayrılma yöntemlerinden daha önce bahsetmiştik; şu an organik kimyanın bu dalı öyle hızlı gelişen bir hal aldı ki sürekli yeni bileşikler enantiyosaf bir şekilde elde ediliyor, yeni yeni ilaçların total sentezleri yapılıyor, hatta ve hatta bunca gelişmeye rağmen çok yeni radikal yöntemler de geliştirilebiliyor..

İşte elimizdeki makale, ünlü Louis Pasteurün, 1850'lerde yaptığı araştırmaların nasıl bu dalı başlattığına ve temellerini attığına değiniyor.. Pasteur'ü duymayan yoktur; ilkokuldan beri biyoloji derslerinde sıklıkla duyduk adını, dahası beynimiz bir yerlerde bir zaman muhakkak pastörize süt le Pastör kelimelerinin birbirini çağrıştırdığını düşünmüştür.. Ama Pasteur'ün çalışmaları biyolojiyle sınırlı değildi; kimyayla ilgili de nice çalışmaları vardı ve bu makalenin yazarı, ünlü Rus Organikçisi Remir G. Kostyanovsky nin Newton'un sözünden alıntısıyla, Pasteur devlerin omuzlarında duruyordu.^*

Kimyada simetri ve asimetri kavramlarının gelişimi 1800 lerin başına rastlar: değişik doğal kuvartz kristallerinin düzlem polarize ışığı sağa veya sola çevirdiğinin gözlenmesi aslında büyük bir olaydır. Onu meşhur tartarik asit molekülü takip eder ve burada devreye Pasteur amca (1847) girer; o zamana kadar optikçe inaktif zannedilen paratartarik asit kristallerini dikkatli bir şekilde incelediğinde, aslında değişik kristallerinin düzlem polarize ışığı ters yönlerde çevirdiğini gözlemler. Öyle ki iki farklı kristalden eşit miktarlarda koyduğunda net çevrim sıfırdır. Bu kristallenmeye konglomer halinde kristallenme denir ve ilerki bir yazının konusu olacaktır. Böylece Pasteur ilk asimetrik ayırma yöntemini bulmuş olur.

İlerleyen yıllarda Pasteur rasemik tartarik asidin kinine karşı, potasyuma olduğunda daha farklı davrandığını farkeder ve bunu kininin potasyumun aksine asimetrik olmasına bağlar. Bu da aslında rasemik karışımların diastereomer oluşturarak ayrılmasından başka bir şey değildir.

Pasteur ayrıca sozcubukcunun dediği gibi mayaların da sodyum tartaratı enantiyomerlerine ayırdığını farkeder ve böylece enzimatik asimetrik sentezin başlatıcısı haline gelir.

Son olarak Pasteur, dahiyane bir şekilde dünyadaki asimetriye dikkati çeker ve olası bir mirror life yani ayna görüntülü bir yaşamın varlığına işaret eder..Makalenin sonunda da asimetrik sentezdeki son gelişmeler, fanteziler ve bunların Pasteur ve sanat uzantıları anlatılmakta..
İlgili makaleye buradan ulaşabilirsiniz.

^*Diğerlerinden daha ötesini görebildiysem, bu, devlerin omuzlarında durduğum içindir.
Isaac Newton

Üye Yorumları