Kimyasanal.com Kimyasanal.com Kimyasanal.com
Kimyasanal.com
Bilim ile Bilimkurgu arasındaki fark Hayal ile Hayalet arasındaki farka denktir derler, büyük bir yalan...
H. R. Giger
Kimyasanal.com
Kimyasanal.com


Tarih: 22.10.2006
Kategori: Disiplinlerarası Kimya Sağ ok Nanokimya Sağ ok Fullerenler
7154 kez okundu.


En Küçük Fulleren: C20

Daha önce sorduğumuz fulleren sorusunun çözümünde beşgen ve altıgenlerden oluşan kapalı bir çokyüzlüde beşgen sayısının altıgen sayısından bağımsız olarak her zaman 12'ye eşit olduğunu göstermiştik. Burdan çıkacak sonuçlardan biri, olabilecek en küçük fullerenin, yapısında hiçbir altıgen bulundurmayacağı ve 12 adet beşgenden oluşacağıdır. Bu da C20 kapalı formülüne tekabül eder (hatırlarsak düzgün 12 yüzlünün yapısında 12 yüzey ve 20 köşe vardır). Bu molekülün varlığı epey bi zaman bir gizem olarak kalmış ama 2000 yılında nihayet sentezlenip karakterize edilebilmiştir.1 Aşağıda bir düzgün onikiyüzlünün şeklini görüyorsunuz.



Aslında bu geometriye sahip organik moleküller daha önce sentezlenmiştir. C20'nin hidrojenlenmiş hali, dodekahedran C20H20 bunun en güzel örneğidir ve ilk total sentezi 1983 yılında yapılmıştır.2 İki bileşiği karşılaştırdığımızda gözümüze çarpan ilk şey C20'de çift bağların düzlemsel bir halde bulunmak istemelerinden dolayı halka gerginliğinin C20H20'ye nazaran çok daha fazla olduğudur. Gerçekten de büyük halka gerginliği ve yüksek reaktivitesi nedeniyle C20'nin sentezi kimyacıları epey uğraştırmıştır. Ama izlenen sentez yolu aslında basittir. Başlangıç maddesi olarak C20H20 seçilmiştir; bu molekülün hidrojenleri Br2/ışık ortamında bromlarla değiştirilmiştir. Oluşan bromlu bileşik de debrominasyon tepkimesiyle hedef molekül C20 elde edilmiştir. Ürünün yapısı kütle ve fotoeletron spektroskopileri yardımıyla tayin edilmiştir.



Üstteki resimlerin ilkinde C20H20'nin, alttakinde de C20'nin yapısını görebilirsiniz. Son olarak C20'nin yukarda belirtilen kafes yapısından başka iki izomerinin daha olduğunu belirtmeliyim. Bunlardan biri asetilen tarzı üçlü bağlı karbonların halkalaşmasından oluşan halka izomeri (ring isomer), diğeri de çorba kasesi şekline sahip kase izomeridir (bowl isomer) ve iki izomer de sentezlenmiştir.

1 Nature, 2000, 407, 60-63.
2JACS, 1983, 105, 5446-5450.




Üye Yorumları

Yazar Mesaj
 

Henüz yorum eklenmedi! İlk yorumu sen yap!



Copyright © 2004-2024 - https://www.kimyasanal.com