Doğal Bir Moleküler Motor: ATP Sentaz

ATP sentaz adından da anlayacağınız gibi hücrede ATP sentezinden sorumlu enzimdir ve mitokondrinin iç zarında, kloroplastın tilakoid zarlarında ve aerobik bakterilerin hücre zarında bulunur. ATP sentaz için enzim kelimesini kullandım ama aslında o birçok alt-birimden oluşan dev bir motordur. Ve normal bir memeli karaciğer hücresinde yaklaşık 15000 tane bulunur.. O derece yani..

ATP sentaz'ın varlığı 1960 larda bulunmuştur, ama çalışma ilkesinin bulunması çok sonraya rastlar. Yeri gelmişken söyleyeyim bu canavarın çalışma yolağı o kadar güzeldir ki ilk kez öğrenen kişi büyük coşkular yaşar; ve de eminim ki bu yolağı bulan şahsiyet gözyaşlarını tutamamıştır sevinçten...

Bu yazıda ATP sentazın sadece yapısını açıklayacağım (ki bu bile epey yer kaplayacak).

Şekilden de gördüğünüz gibi ATP sentaz, alt kısmında, bulunduğu organelin zarına gömülü biçimde duran ve F_o adlı bir bazal kısımla, mantar şeklinde, F₁ denen bir işlevsel kısımdan oluşur. F_o kısmı ab₂c₁₂ oranlarında üç farklı polipeptit içerirken, F₁ kısmı α₃β₃δγε oranında beş farklı polipeptit içerir. α ve β alt-birimleri mantarın tepesinde birbiri peşi-sıra dizilmişlerdir (burada resimde iki α yan yana gibi duruyor ama öyle değil) ve üç β alt-birimi asıl katalitik bölgeyi içerir. γ polipeptiti ise F_o ile F₁'i birbirine bağlar ve F_o nun içinde H⁺ ların geçebileceği bir kanal mevcuttur..

Yapısı hakkında bu kadar bilgi yeter sanırım, yalnız bir de şunu eklemekte yarar var.. Tamam F_o kısmı zara gömülü de F₁ ne tarafa bakıyor? İşte bu kloroplastta ve mitokondride farklılık gösterir. Mitokondride dış ve iç zarlar arasında zarlararası boşluk denen bir bölge vardır, solunum sırasında burada proton birikmesi olur ve bu protonlar F_o dan geçerek F₁'e ulaşır, dolayısıyla mitokondride mantar kısmı matriks denen bölgede (en içte) bulunur. Kloroplastta ise durum tam tersidir... Bunun sebebi ise protonların bu sefer içte birikmesidir....

!	Dikkat: Görmek istediğiniz yazıya aşağıdaki yazılar iliştirilmiştir. İlişkilendirilen bu yazılar şunlardır.

İlişkilendirilen Yazılar

1. ATP Sentazın Çalışma Mekanizması
2. ATP Sentaz'da Dönme Hareketinin Kanıtlanması

---

Üye Yorumları

Yazar	Mesaj
	Henüz yorum eklenmedi! İlk yorumu sen yap!