Tarih: 01.09.2004
Kategori: Kimya Dükkanı Kimya Dükkanı EdebiKimya
11161 kez okundu.

Asimetrik Sentezin Çöküşü Mümkün mü?

Mümkündür efendim. Kimyanın sonu yazısındaki sentez problemini çözdüğümüzde, asimetrik sentez problemi de çözülür, ama ondan önce daha gerçekçi bir çözümümüz var.

Olay kiral kolonlarda rasemik karışımların ayrıldığını gördüğümüzde başladı. Madem bunlar kiral kolonda ayrılıyor, niye maddenin kendisini de enantiomerik saflıkta böyle elde etmiyoruz? Bu soru çoğu kimsenin aklına gelmiştir, ama burada dünyanın ve Türkiye'nin gerçeklerini ele alarak vardığımız bir çözüm duruyor.

Şöyle: kiral kolonun tanesi 2000 dolar civarı ve bu kolonlarda sadece mikro litre ölçeğinde madde ayrılıyor. Bu kiral kolonlardan normal kolon büyüklüğündekilerin -hatta belki daha büyükleri gerekebilir- gayet pahalı olacağı pek rahat tahmin edilebilir, ama unuttuğumuz bir gerçek bunların tekrar tekrar kullanılabildiği. Bu büyük kiral kolonların birçok çeşidinin bulunduğunu ve bunların yaklaşık yirmi bin dolar olacağını farzedelim. (Unutmayın ki bunların büyükleri işe yaradığı takdirde pek rağbet görecek ve fiyatları düşecektir). Şimdi Türkiye'de bu konularda araştırma yapan kurumlar -ki bunlar daha çok üniversiteler- bu kiral kolonların küçüklerinden üç tane beş tane alıyorlar. Bunlar her üniversite -veya aynı bölüm içindeki farklı kişiler- için farklı farklı olursa ekonomi yapılmış olur. Büyük kolonlardan ise en işe yarar on tanesini Tübitak, devletin o sene ayırdığı iki yüz bin dolar ile alıyor. Şimdi sen bir araştırmacı olarak bir maddenin bir enantiomerini sentezlemek istiyorsun. Önce onun rasemiğini sentezleyeceksin. Eğer çok basamaklı bir tepkimeyse stereomerkezin oluştuğu ilk bileşiği de kullanabilirsin. Sonra kurumunda bulunan küçük kiral kolonlardan bu maddenin ‘resolution' dediğimiz enantiomerlerine ayrılıp ayrılmadığına bakacaksın. Eğer ayrılıyorsa ne ala, yok ayrılmıyorsa diğer kurumlardaki kolonlar denenecek. Uygun kolonu bulduğunda, maddeni -tabi artık normal, gram boyutunda- Tübitak'a gönderiyorsun (rasemik halde). Ordaki kolon görevlisi uygun kolonu kullanarak maddeni enantiomerlerine ayırıyor ve de nerdeyse yüzde yüz enantiomerik fazlayla asimetrik sentezi yapmış oluyorsun. Gönder Tetrahedron asimetri'ye yayınlansın... Yok eğer uygun kolon Tübitak'ta yoksa, yurt dışındaki uygun bir enstitüde bu işi yapabilirsin.

Bir de ya eğer hiçbir kolon ayıramazsa oturur kalırsın diye düşünenler olabilir, benim buna diyeceğim, o çok basamaklı tepkimenin herhangi bir ara ürünü büyük olasılıkla bu kolonlardan birinde ayrılacaktır. Yani yüzde yüz değil tabi ama olasılık büyük...

Ha bir de unutulmaması gereken bir şey doğanin kendisinin asimetrik olduğu, dolayısıyla da bu kolonların yapımında asimetrik senteze gerek olmadığı...

Son olarak tüm bu yazılanları geyik olarak algılayabileceğiniz gibi ciddiye de alabilirsiniz... Karar sizin...

İlişkilendirilen Yazılar

1. Asimetrik Kimya mı? Çökmek mi?

Üye Yorumları