Tarih: 10.10.2003
Kategori: Disiplinlerarası Kimya Kimya Mühendisliği Kimya Mühendisliği Hakkında Genel Bilgiler
7118 kez okundu.

Polisulfid Hikayesi

1986 yılında olan Amerikan uzay mekiği "Challenger" faciasını hepiniz duymuşsunuzdur veya izlemişsinizdir. Bu faciaya sebep olan madde, kompleks bir izolasyon maddesi olan ve mekiklerin en hassas ekipmanlarından biri olan sıvı hidrojen tanklarında sızdırmazlık sağlamak üzere izolasyon maddesi olarak kullanılan polisulfid rubber'dan başkası değildir.

Facianın olduğu 1986 yılına kadar "Morton Thiokol" üretim mühendisleri, bu maddenin çalısma sıcaklık aralığını belirlemiş olmaları hernekadar ilk bakışta bu facianın asıl sebebi olarak görülse, facianın asıl sorumluları NASA uçuş kontrol sorumlularından başkası değildir. Fırlatmadan bir hafta öncesinde yapılan son testlerde, "Morton Thiokol" firması mühendisleri, bir önceki uçuşta kullanıldıktan sonra okyanusa bırakılan boş hidrojen tanklarının üzerindeki izolasyon maddelerinde bir gariplik sezdiler. Bir şekilde sızdırmazlık için o-ring'ler etrafında kullanılan polisulfidler esneme gösterip genişlemişlerdi. Bunun sebebini araştıran mühendisler, o günlerde deniz suyu sıcaklığının çok düşük olmasına bağlantılı sıcaklık problemi olarak bir üst makamlara bu olayı rapor etmişlerdi. Bu raporu hayretler içerisinde okuyan "Morton Thiokol" başmühendisi, konunun ciddiyetine varıp, bir hafta sonra fırlatılacak olan ve çerisinde insanlık tarihinde ilk defa bir sivili fezaya taşıyacak olan "Challenger" uzay mekiğinin fırlatılmasından sorumlu NASA başmühendisine durumu anlatır ve fırlatılmanın, sorunun çözümü bulunana kadar ertelenmesini ister. Ancak o zamana kadar kötü hava koşulları nedeni ile halihazirda 5 kere uçuşu erteleyen NASA uçuş başmühendisi, bir 6. ertelemeye biraz da başından gelecek tepkilerden çekinerek reddeder. Bunun üzerine uçuşun olacağı günün bir gece öncesine kadar tüm çabalarını sarfeden ”Morton Thiokol” başmühendisi ne yaptıysa da NASA'dakileri bir türlü ikna edemez. Fırlatmadan bir gece öncesinde tarihin tozlu sayfalarına geçen o ilginç olay gerçekleşir. NASA yetkileri ile telefonda görüşen ”Morton Thiokol” başmühendisi, ısrarcı tavırları üzerine NASA yetkileri tarafından ilginç bir teklif alır. NASA yetkilileri, kendilerini ikna edebilmesi için ”Morton Thiokol” başmühendisine video konferansı ile 30 dakikalık son bir prezantasyon (sunum) hakkı verirler. Bu prezantasyonda o günün şartlarından kaynaklanan bazı teknik zorluklardan ötürü bazı grafikleri elle çizdiği kendi notlarından aktarmaya çalışan ”Morton Thiokol” başmühendisinin son çabaları da sonuçsuz kalır. Karar bellidir “3-2-1 ignition sequence begins”.

Bunun üzerine istifasını hemen orada sunan ”Morton Thiokol” başmühendisi evine yorgun ve mutsuz gider. Evinde kendisini karşılayan karısının moralinin neden bozuk olduğunu sorması üzerine ”Morton Thiokol” başmühendisi aynen şöyle der ”Nemi oldu? Hiç... Sadece yarın masum 8 kişiyi uzaya sonu olmayan bir maceraya, ölüme gönderecekler. Bunun dışında güzel bir gündü.”

Ertesi gün yani fırlatmanın olacağı gün eşyalarını toplamak üzere eski işyerine giden mühendis, arkadaşların ısrarları üzerine fırlatmayı izlemek üzere televizyon salonuna gider. Hernekadar haklı olduğunu bilse de, o anda Allah'a mekiğin infilak etmemesi için dua etmektedir. Ancak fırlatma anında içgüdüsel olarak başını ekrandan çevirir ve duvara bakıp gözlerini kapatır. Ve o tarihi olay gerçekleşir. Mekik havada infilak edip 8 kişi havada feci şekilde can verirler. O gün herkes gerçekle yüzleşmiştir. Adı “Challenger” olan yani “Meydan Okuyucu” olan bu mekik neye meydan okuduğunun farkında olmadan yüzbinlerce parçaya ayrılıp Florida'nın sahillerine ve okyanusun serin sularına gömülür. Bu olaydan sonra ”Morton Thiokol” eski başmühendisi, iş ahlakı üzerine Stanford Üniversitesi'nde ziyaretçi profesör olarak seminerler vermeye başlar ve bu görevine halen daha devam etmektedir.

Vesselam...

Üye Yorumları

Yazar

Mesaj

sozcubukcu

Tarih: 22.05.2007 Facianin ardinda yatan neden, facia sonrasinda ünlü fizikci güzel insan Richard Feynman tarafindan aciklanmistir. Ana etkenlerden biri o gunlerdeki havanin soguklugu nedeniyle, "o-ring"lerin esnemesidir. Feynman bu olaylar silsilesini "Surely you are joking Mr. Feynman" kitabi (ki kesinlikle herkese tavsiye ederim)kadar meshur olmayan, "What Do You Care What Other People Think?" kitabinda uzun uzun anlatmaktadir.